Jubileusz Lubartowskiego Towarzystwa Regionalnego

Mottem obchodów 65-lecia działalności Lubartowskiego Towarzystwa Regionalnego, przypadającego w 2020 r., był cytat z wypowiedzi angielskiego poety i pisarza Carolla Lewisa: „Jeden z najgłębszych sekretów życia polega na tym, że tylko to wszystko, co robimy dla innych, jest tym, co naprawdę warto robić”. Główne obchody planowane na 17 października b.r. przygotowywane były pod patronatem Burmistrza Miasta Lubartów Krzysztofa Paśnika. Niestety musiały być odwołane z powodu rozszerzającej się pandemii koronawirusa COVID-19.

Przypomnijmy zatem na łamach lokalnych mediów, choć pokrótce, historię tej regionalnej działalności, od początku prowadzonej całkowicie społecznie:

W dniu 11 września 1955 r. na spotkaniu przedstawicieli lubartowskich szkół i innych instytucji, powołane zostało Koło Miłośników Historii Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Lublinie. Nawiązywało to do ruchu społeczno-niepodległościowego z 1917 r., zaistniałego wówczas pod nazwą Polskie Towarzystwo Miłośników Sztuki w Lubartowie, którego celem było „Usunąć piętno i następstwa długiej niewoli…”. Tamtejsza działalność w okresie międzywojennym, prowadzona w sekcjach: śpiewaczej, teatralnej, literackiej, bibliotecznej, sportowej, owocuje w różnym stopniu po dzień dzisiejszy. Ale po II wojnie światowej potrzeba była podobna, jak po czasie zaborów. Toteż ówcześni lubartowianie zrzeszeni w Kole Miłośników Historii wspierani merytorycznie przez lubelskich historyków, z entuzjazmem zabrali się do działania. Najważniejsze z zadań jakie sobie wytyczyli, to zorganizowanie w Lubartowie muzeum regionalnego i opracowanie monografii Ziemi Lubartowskiej. Inicjatorzy, mimo napotykanych trudności, nie ustawali w dążeniu do zamierzonego celu: ogłaszali informacyjne apele, prowadzili w szkołach i zakładach pracy pogadanki zachęcające do współpracy i zapraszające do przekazywania darów dotyczących kultury materialnej, organizowali wystawy prezentujące otrzymane dary i sztukę miejscowych artystów, pisali artykuły do lubelskiej i krajowej prasy, opracowywali ciekawe artykuły opiewające historię i piękno Ziemi Lubartowskiej i wydali w 1956 r. pierwszą jednodniówkę pn. „Lubartów i Ziemia Lubartowska”, która stała się cyklicznym wydawnictwem.

W dniu 8 sierpnia 1957 r. lubartowscy regionaliści z radością napisali do swojej poprzedniczki z okresu międzywojennego – Wandy Śliwiny, mieszkającej już wówczas we Wrocławiu: „Zapalony znicz życia kulturalnego przez Wasz Zespół jeszcze w 1917 r. będziemy podtrzymywać nadal, niech płonie jasnym światłem i ukazuje piękno Ziemi Lubartowskiej w przeszłości i teraźniejszości”.

Z dniem 15 czerwca 1958 r. Koło Miłośników Historii przekształciło się w samodzielne Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Lubartowskiej, zostało zarejestrowane i odtąd działało w oparciu o własny Statut. Na ten dzień liczyło już 49 członków. Pierwsze z wytyczonych zadań udało się zrealizować po 15 latach starań i uroczyście otworzyć Muzeum Regionalne w dniu 17 października 1970 r.

Kiedy w 1975 r. wprowadzona została w kraju reforma administracji państwowej, a zatem i likwidacja powiatów, również na niwie regionalnej musiały nastąpić zmiany. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Członków Stowarzyszenia w dniu 21 maja 1977 r. podjęło decyzję o zmianie nazwy na: Lubartowskie Towarzystwo Regionalne, z oddziaływaniem na istniejące w rejonie lubartowskim gminy, co nadal było utożsamiane z najbliższą sercu Ziemią Lubartowską, i tak jest po dzisiejszy dzień.

Co łącznie w okresie 65 lat lubartowskim regionalistom udało się dokonać ze spraw najważniejszych i trwałych?

1. W otwartym już Muzeum Regionalnym, a jednocześnie wspólnej siedzibie zorganizować razem blisko 50 wystaw o znaczeniu historycznym, społecznym, religijnym oraz prezentujących lokalnych artystów i twórców ludowych.

2. Upamiętnić tablicami pobyt w naszym mieście sławnych pisarzy: Klemensa Junoszy Szaniawskiego i Bolesława Prusa.

3.Kontynuować działalność wydawniczą, w celu przybliżania współczesnemu pokoleniu historycznych dziejów i tworzących je ludzi, poprzez: 20 tomów publikacji „Lubartów i Ziemia Lubartowska”, pięć edycji kartki pocztowej, tomiki wierszy zasłużonych regionalistów, zbiór wierszy o Lubartowie (35 autorów), zbiór esejów „Mój Lubartów” i 2 edycje „Legend Lubartowskich”, a także 5 edycji medali pamiątkowych, z utrwalonymi ważnymi postaciami i cennymi zabytkami.

4. Wspólnie z radnymi gminnymi (Kamionka, Michów) i miejskimi (Lubartów, Ostrów Lubelski) zorganizowano 5 sesji popularnonaukowych nt. dziejów miejscowości oraz kilkanaście sesji dla młodzieży i nauczycieli o tematyce regionalistycznej i historycznej. Dwie sesje, w latach 2000-2001 zorganizowane zostały wspólnie ze Starostwem Powiatowym – dla działaczy kultury i bibliotekarzy nt. preferowania kultury regionalnej w swoim środowisku. Łącznie odbyły się 24 sesje popularnonaukowe i na każdej prezentowany był program artystyczny.

5. Dla młodzieży szkolnej miasta i powiatu, przy współpracy Miejskiej Biblioteki Publicznej, szkół, zainteresowanych instytucji, zorganizowano 14 konkursów o tematyce historycznej, ekologicznej, regionalnej, uroczyście zakończonych z nagrodzeniem zwycięzców.

6. W latach 1982-2016 Zarząd LTR ogłosił i podsumował 7 edycji konkursu na prace magisterskie o tematyce regionalnej. Łącznie wpłynęło 41 prac, z których 19 studentów otrzymało nagrody pieniężne, a fragmenty wybranych prac zostały wydrukowane w kolejnej publikacji „Lubartów i Ziemia Lubartowska”.

7. Wspólnie z władzami miasta zorganizowane zostały 4 spotkania z byłymi mieszkańcami, z różnych powodów rozsianymi po kraju, pn. „Moje więzi z Lubartowem”, co zaowocowało członkowstwem, artykułami i w ogóle ściślejszymi kontaktami.

8. Od 1978 r. Zarząd LTR był inicjatorem i współorganizatorem 40 prelekcji, spotkań i imprez okolicznościowych oraz 27 koncertów z repertuarem pieśni religijnych, patriotycznych, muzyki ludowej w Ostrowie Lubelskim, we wszystkich lubartowskich kościołach i Brzeźnicy Bychawskiej.

9. Z inicjatywy i staraniem Zarządu LTR od 2000 r. na cmentarzu parafialnym w Lubartowie odrestaurowanych zostało 24 zabytkowych grobowców-pomników, z których 2 społecznie, 9 wspólnie: LTR, Miasto Lubartów, Parafia św. Anny. Od 2011 r. są one finansowane z corocznych kwest z udziałem regionalistów i licznej grupy wolontariuszy.

10. W latach 2008-2016 Towarzystwo (po uzyskaniu darów od twórców ludowych i plastyków-amatorów) wspólnie z Muzeum Ziemi Lubartowskiej zorganizowało 4 aukcje – dla wsparcia finansowego restaurowanych dzieł sztuki w zabytkowym kościele oo. Kapucynów.

11. Regionaliści od 1976 r. służą pomocą merytoryczną ludowym zespołom artystycznym istniejącym w pow. lubartowskim. Dotyczy to głównie opracowywania programów okolicznościowych, widowisk obrzędowych, prowadzenia kronik, organizowania jubileuszy, a co niezwykle ważne, to przyczynienia się by zespoły miały właściwe regionalne stroje, dzięki czemu mogą się pięknie prezentować podczas różnych uroczystości, a tym samym przekazywać tradycję swojej miejscowości.

12. Regionaliści mają znaczący udział w różnych działaniach patriotycznych, takich jak: herb i hymn Lubartowa, nazwy ulic, patroni szkół, upamiętnianie ważnych rocznic i zasłużonych mieszkańców i innych, w tym wydanie przez Miasto w 2018 r. monografii Lubartowa, co było realizacją drugiego zadania KMH z 1955 r. Oznacza to służenie, z głębokiej potrzeby serca, swojej „Małej Ojczyźnie”.

Lubartowskie Towarzystwo Regionalne liczy ponad 300 członków indywidualnych i 8 członków zbiorowych – prawnych. Od początku współpracuje z naukowcami lubelskich uczelni, z samorządami, kościołami, szkołami, placówkami kultury, instytucjami i stowarzyszeniami oraz mediami. Wspólnie można jak najwięcej uczynić dla ukochanej Ziemi Lubartowskiej, a dorobek przodków pielęgnować i przekazywać kolejnym pokoleniom.

Maria Kozioł