Rewaloryzacja Zespołu Sakralnego Kościoła Parafialnego p.w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Ostrowie Lubelskim

Zespół sakralny w Ostrowie Lubelskim stanowi jeden z najcenniejszych przykładów późnobarokowej architektury na Lubelszczyźnie. Powstał w latach 1755 – 1777 według projektu Pawła Antoniego Fontany. Oprócz obiektu samego kościoła w jego skład wchodzą: dzwonnica – brama, bramki, kapliczki oraz stanowiące elementy ogrodzenia z niszami konfesjonałów i drogi krzyżowej. Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Ostrowie Lubelskim został ufundowany przez Mikołaja Krzynieckiego – skarbnika trembowelskiego, właściciela Borejowa, Babianki i Brzeźnicy Bychawskiej.

Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP wraz dzwonnicą, ogrodzeniem i zabytkami ruchomymi jest wpisany do rejestru zabytków województwa lubelskiego.

Parafia zakończyła realizację projektu pn. „Rewaloryzacja XVIII-wiecznego kościoła p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP w Ostrowie Lubelskim jako ważnego ośrodka Szlaku Jagiellońskiego wraz z działaniami z zakresu digitalizacji i promocji Szlaku w regionie lubelskim” realizowanego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014 – 2020, Osi Priorytetowej 7 Ochrona Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego, Działania 7.1 Dziedzictwo kulturowe i naturalne.

Celem przedmiotowego projektu był wzrost atrakcyjności turystycznej Szlaku Jagiellońskiego na odcinku Ostrów Lubelski – Parczew, zwiększenie atrakcyjności kościoła parafialnego p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP w Ostrowie Lubelskim, jako obiektu dziedzictwa kulturowego, a także poprawa dostępu do kultury na terenie gminy Ostrów Lubelski.

W ramach projektu wykonano prace remontowe obiektu kościoła mające na celu przywrócenie kościołowi wartości użytkowych i właściwej ekspozycji jako kompleksowi sakralnemu poprzez m.in.:

• prace techniczne związane z likwidacją zawilgocenia murów;

• wykonanie izolacji ścian;

• wykonanie drenażu;

• skucie tynków;

• przywrócenie pierwotnej kolorystyki obiektów;

• rewaloryzację detali elewacyjnych;

• renowację wnętrza kościoła – w tym zakrystii i pomieszczeń na poziomie organów, dojścia do wieży widokowej;

• remont otoczenia kościoła obejmujący nawierzchnię, oświetlenie, elementy małej architektury, zieleni i iluminację.

Rezultatem tych działań jest przywrócenie wartości użytkowych obiektu przy jednoczesnej ekspozycji dziedzictwa kulturowego, zarówno kościoła jaki i jego otoczenia wpisanego do rejestru zabytków.

Uzupełnieniem przeprowadzonych prac była renowacja zabytków ruchomych kościoła w tym m.in. prospektu organowego oraz organów piszczałkowych, a także ornatów i księgozbioru.
W wyniku prac restauratorsko-konserwatorskich przywrócono dawną świetność organom,
z przeznaczeniem ich do obsługi liturgicznej i koncertowej, z zachowaniem wszelkich sprawnych jego elementów konstrukcyjno – dźwiękotwórczych.

Odrestaurowane zabytkowe ornaty oraz pochodzące m.in. z XVII – XVIII wieku rękopisy
i starodruki są eksponowane w salach nad zakrystiami, zaadaptowanymi na potrzeby utworzonego muzeum parafialnego.

Realizacja projektu pozwoliła na udostępnienie wnętrz świątyni w Ostrowie Lubelskim do prowadzenia działalności kulturalnej. Dzięki odrestaurowaniu zabytkowych organów będą organizowane zarówno koncerty organowe, jak i chóru i orkiestr.

W salach nad zakrystiami, które zostały zaadaptowane do pełnienia funkcji muzealnych, prezentowane są zabytki ruchome zgromadzone w Kościele, takie jak naczynia liturgiczne, pochodzące z XVI i XVII w., rękopisy i starodruki, czy zabytkowe szaty liturgiczne – ornaty
i kapy.

Ponadto, zwiedzający będą mogli zwiedzać pomieszczenia kościelne zwykle niedostępne m.in. zakrystię, organy czy poddasze, które prezentują cenną zabytkową architekturę oraz sygnaturkę zaadaptowaną na wieżę widokową, z której roztacza się panorama na okolicę.

Udostępnione we wnętrzach kościoła pomieszczenia posłużą prowadzeniu warsztatów rękodzieła, w szczególności podejmujących tematykę ludowej twórczości na terenie woj. lubelskiego.

Dzięki partnerstwu z Lokalną Grupą Działania „Jagiellońska Przystań”, została wskrzeszona pamięć o historycznym przebieg Szlaku Jagiellońskiego, łączącego stolice Królestwa Polskiego – Kraków i Wielkiego Księstwa Litewskiego – Wilno, który przebiegał m.in. przez Lublin – Ostrów Lubelski – Parczew.

W ramach działań LGD promujących szlak powstała strona internetowa oraz album zdjęciowy przedstawiające zasoby dziedzictwa kultury, w tym zabytki ruchome i nieruchome oraz atrakcyjne historyczno-turystyczne miejsca znajdujące się w pobliżu szlaku, tj. na terenie gmin Ostrów Lubelski, Parczew, Uścimów, Dębowa Kłoda – m.in. kościół w Ostrowie Lubelskim.

Prace nad rewaloryzacją obiektu wpisały się w działanie gminy na rzecz jej rozwoju turystyczno – rekreacyjnego, gdzie zespół sakralny tworzyć będzie centrum kulturalno – turystyczne otwarte na prowadzenie działalności promocyjnej dla dziedzictwa kulturalnego Ostrowa Lubelskiego, podkreślania lokalnych wartości małomiasteczkowej architektury tworzącej kameralny mikroklimat dla rekreacji, turystyki i wypoczynku. Rozszerzona została oferta kulturalno-edukacyjna parafii w Ostrowie Lubelskim dla lokalnych społeczności (w tym pojawiło się nowe miejsce do spędzania wolnego czasu w formie muzeum parafialnego), oraz poprawił się dostęp do kultury na terenie gmin powiatu lubartowskiego i parczewskiego, w szczególności wysokiej (np. w formie koncertów muzyki organowej, chóralnej i klasycznej).

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020.