Aniela Miduch wpisana do Księgi Pamięć i Zobowiązanie

Do księgi „Pamięć i Zobowiązanie” wpisano wybitną lubartowską nauczycielkę, działaczkę społeczną, żołnierza AK – Anielę Miduch. W księdze tej od listopada 2011 roku umieszczani są mieszkańcy, którzy swoją działalnością zawodową i społeczną wybitnie przyczynili się do rozwoju miasta albo szczególnymi osiągnięciami indywidualnymi rozsławili jego imię.

Aniela Miduch 1900 – 1985

Urodziła się w Lubartowie 20 marca 1900 r. w rodzinie Ludwika i Julianny. Od dzieciństwa zamieszkiwała wraz z rodziną w samym centrum miasta w domu przy ul. Browarnej (obecnie ul. Partyzancka). Z wykształcenia była nauczycielką. W roku 1922 ukończyła Seminarium Nauczycielskie w Lublinie a następnie uzyskała z wynikiem bardzo dobrym patent Państwowej Komisji Egzaminacyjnej w Tarnowie na nauczyciela szkoły powszechnej. W 1931r. ukończyła w Lublinie Wyższe Kursy Nauczycielskie z grupy humanistycznej.

Pracowała jako nauczycielka szkolnictwa powszechnego, początkowo w szkole męskiej a potem w koedukacyjnej Szkole nr 1, usytuowanej w nowo wzniesionym gmachu przy ul. Legionów. Prowadziła szkolną bibliotekę, uczyła języka polskiego i historii. W latach okupacji niemieckiej podjęła pracę jako nauczycielka Polnische Volksschule – w szkole ludowej zorganizowanej przez władze okupacyjne. Została zwolniona – jak po latach wspominali uczniowie – z powodu wprowadzania na lekcjach polskich wątków, tj. cytowania strof Adama Mickiewicza. Zatrudniła się wówczas w bibliotece Polskiej Macierzy Szkolnej prowadzonej przez ks. Aleksandra Szulca. Jednocześnie współorganizowała i prowadziła tajne nauczanie w zakresie szkoły powszechnej i gimnazjalnej. Była ceniona w swoim środowisku a także – co ważne – bardzo dobrze wspominana przez uczniów. Mówili o niej „troskliwa, cierpliwa, o sympatycznej powierzchowności i miłym, serdecznym stosunku do dzieci”.

Jeszcze w latach niepodległej RP brała czynny udział w działalności społecznej środowiska oświatowego i Miasta. Współorganizowała miejskie obchody rozmaitych rocznic i uroczystości odbywających się w Lubartowie. Zasiadała w Radzie Nadzorczej Szkoły Dokształcającej Zawodowej. Jako członek powiatowego zarządu Związku Nauczycielstwa Polskiego, angażowała się w krzewienie i upowszechnianie oświaty w mieście i okolicy. Działała w świetlicy nauczycielskiej funkcjonującej przy ul. Kamionkowskiej, pisywała do ukazujących się wówczas lubartowskich czasopism „Echo Ziemi Lubartowskiej” i „Lubartowiak”. W połowie lat 30. zainicjowała akcję nadania imienia szkołom powszechnym w mieście. Szkoła nr 1 miała nosić imię kapelana Legionów ks. biskupa Władysława Bandurskiego a szkoła nr 2 – Marszałka Józefa Piłsudskiego. Niestety zaostrzająca się sytuacja polityczna nie pozwoliła na dokończenie tych działań. Z woli mieszkańców Lubartowa zasiadała w Radzie Miasta. Była jedyną kobietą w tym 15. osobowym gremium. Funkcję tę sprawowała do wybuchu II wojny światowej. Wiosną 1939 r. wybrana została na nową kadencję, którą przerwał wkrótce wybuch wojny.

Bardzo wcześnie wstąpiła do konspiracji. W ZWZ/ AK była niemal od początku jej powstania na terenie powiatu. W składzie Komendy Obwodu jest wymieniana od 1940 r. Aż do stycznia 1945 r. jest jedyną i najwyższą stopniem wojskowym (porucznik) kobietą w Obwodzie Lubartów. Kiedy w roku 1942 z rozkazu gen. Stefana Roweckiego „Grota” powołano Wojskową Służbę Kobiet zadanie jej organizacji na terenie powiatu lubartowskiego powierzono właśnie Anieli Miduch. Przynależność do WSK była dobrowolna i dotyczyła kobiet w wieku 18 – 45 lat. Zakres działalności obejmował służbę sanitarną, łączność, transport, kwatermistrzostwo, mały sabotaż, akcje dywersyjne, wywiad, służbę wartowniczą, propagandę i kolportaż. WSK zapewniała konspiratorom odpowiednie warunki do realizacji ich zadań – lokale konspiracyjne, noclegi, jedzenie, odzież, obuwie, środki czystości, leki i środki opatrunkowe. Zabezpieczano punkty kontaktowe, prowadzono prace biurowe i szyfrujące. Organizowano szkolenia w zakresie sanitarnym i łączności. Sprawowano opiekę nad rodzinami zabitych i zaginionych żołnierzy Września oraz uwięzionych żołnierzy AK. W Obwodzie Lubartów w WSK działało 200 kobiet, w tym w samym Lubartowie 60. Punktem kontaktowym stała się siedziba biblioteki Polskiej Macierzy Szkolnej.

Aniela Miduch tworzyła zręby całej tej organizacji, zwłaszcza w zakresie łączności (na szczeblu obwodu, rejonu i plutonu), tworzącej sieć punktów kontaktowych i kwatermistrzostwa. W uzasadnieniu do wniosku o Krzyż Zasługi dla niej wskazywano właśnie na „wydatną pracę organizacyjną, utrzymanie łączności i stworzenie wszelkich służb wojskowych w Obwodzie”. Kiedy zaczęto w powiecie wydawać biuletyn konspiracyjny „Nasza Warta” weszła w skład komitetu redakcyjnego. Jej zasługą stała się organizacja kolportażu, czym zajmowały się kobiety z WSK. Pierwszy numer biuletynu ukazał się w czerwcu 1943 r. i był cyklicznie wydawany do końca okupacji. Nakład wynosił od 100 do 400 egzemplarzy. Numer specjalny wydano w dniu wyzwalania miasta w lipcu 1944 r.

W okresie Akcji Burza latem 1944 r. wchodziła w skład Komendy Miasta. Po wyzwoleniu, w sytuacji wzmożonych aresztowań prowadzonych już od sierpnia 1944, była poszukiwana przez NKWD i UB. Przez kilka miesięcy ukrywała się na terenie miasta. Wchodziła w skład zakonspirowanych struktur AK jeszcze w 1945 r., w domu przy ul. Browarnej funkcjonowała nadal skrzynka kontaktowa. W styczniu 1945 r. aresztowany został jej brat Jan, prawdopodobnie w zastępstwie za nią. Wysłany do obozu w Nagornej, wrócił do kraju w lutym 1946 r. Ona sama zdecydowała się wówczas na wyjazd na Pomorze, zresztą i tam kilkakrotnie zmieniała miejsce zamieszkania. W końcu osiadła na stałe w miejscowości Łobez na Pojezierzu Drawskim. Do emerytury pracowała w swoim zawodzie. W województwie zachodniopomorskim przeżyła resztę swoich lat. Zmarła 16 lipca 1985 r. Zgodnie z ostatnią wolą miejscem Jej spoczynku stał się grobowiec rodzinny na cmentarzu parafialnym w Lubartowie.

Aniela Miduch została odznaczona: Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Krzyżem Zasługi Rządu Polskiego na Uchodźctwie (Krzyżem Angielskim) i Gryfem Pomorskim. Znajduje się w Spisie Kobiet zaangażowanych w konspirację, prowadzonym przez Fundację Generał Elżbiety Zawackiej ZO w Toruniu.

Ewa Sędzimierz