Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych
Każdego roku w dniu 1 marca czcimy pamięć Żołnierzy Wyklętych. Data wybrana nieprzypadkowo: tego dnia w 1951 r. w więzieniu na warszawskim Mokotowie, po pokazowym procesie, zostali rozstrzelani przywódcy IV Zarządu Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Ich ciała komuniści zakopali w nieznanym miejscu.
Temat Żołnierzy Wyklętych stał się szerzej znany dopiero na początku lat 90-tych XX wieku, dzięki wystawie „Żołnierze Wyklęci – antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 r.”, przygotowanej w 1993 r. na Uniwersytecie Warszawskim. Termin „Żołnierze Wyklęci” (Niezłomni lub czasem Wyklęci-Niezłomni) obejmuje ludzi walczących o wolność Ojczyzny najpierw z wojennymi okupantami, a potem z narzuconym Polsce totalitarnym reżimem (tzw. druga konspiracja). Byli oni „wyklęci” przez komunistów, wymazani przez nich z narodowego panteonu, a ich historia była zakłamywana.
W 2001 roku Sejm RP podjął uchwałę, w której oddał hołd poległym i pomordowanym oraz wszystkim więzionym i prześladowanym żołnierzom zbrojnego podziemia antykomunistycznego. „Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych ma być wyrazem hołdu dla żołnierzy drugiej konspiracji za świadectwo męstwa, niezłomnej postawy patriotycznej i przywiązania do tradycji niepodległościowych, za krew przelaną w obronie ojczyzny” – napisał w lutym 2010 r. prezydent Lech Kaczyński, który podjął inicjatywę ustawodawczą w zakresie uchwalenia tego święta. Ta idea, podtrzymana przez kolejnego prezydenta Bronisława Komorowskiego, została zrealizowana ustawą z 3 lutego 2011 r.
Lubelszczyzna i Ziemia Lubartowska jest jednym z tych terenów, gdzie jeszcze długo po zakończeniu wojny prowadzono walkę o niepodległość. Wielu żołnierzy AK pozostało bowiem w konspiracji i już jesienią 1944 r. podjęli walkę z nowym porządkiem. Aresztowani, poddawani brutalnym przesłuchaniom, mordowani w katowniach UB. trwali w oporze… Symbolicznym zakończeniem tych zmagań jest śmierć Józefa Franczaka ps. „Laluś”, który poległ 21 X 1963 r.
Wśród wielu mogił na lubartowskim cmentarzu znajdują się również te, w których spoczęli uczestnicy walk w okresie okupacji niemieckiej, akcji Burza, aresztowani i deportowani w głąb ZSRR oraz partyzanci walczący w konspiracji poakowskiej po 1945 r. Wymieńmy niektórych z nich:
1. ROMAN JEZIOR „Jung”, „Okoń”, rocznik 1907, Lubartów
2. ZDZISŁAW BROŃSKI „Uskok”, rocznik 1912
3. KAZIMIERZ KUĆMIŃSKI „Jerzy”, rocznik 1914
4. BOLESŁAW MUCHARSKI „Kłak”, „Lekarz”, rocznik 1916, nauczyciel, harcerz, Lubartów
5. JOZEF JURAŁOMSKI, „Jur”, rocznik 1906
6. ADAM MOŹDZIŃSKI „ Świerk”, „Kord”, „Chodnik”, rocznik 1900, Lubartów
7. ANIELA MIDUCH „Kama”, rocznik 1900, Lubartów
W kwaterze XII lubartowskiego cmentarza znajduje się mogiła, upamiętniająca żołnierzy AK z oddziału Uskoka zamordowanych przez UB:
Czesława Śledzińskiego l. 21,
Bronisława Zająca l. 18,
Stanisława Idzikowskiego, l. 18,
Józefa Szymanka l. 32,
Franciszka Kulpę l. 26,
Stanisława Staropiętkę l. 29.
To nieliczni, o których wiemy, wielu innych w tamtym mrocznym czasie poległych, zamordowanych skrytobójczo, zakatowanych w śledztwach i straconych, spoczywa w nieustalonych często do dziś miejscach. Winniśmy im pamięć po wsze czasy. Po to jest ten dzień ustanowiony!
Wzorem lat ubiegłych w dniu 1 marca o godzinie 12.00 – Lubartowskie Towarzystwo Regionalne uczci pamięć Żołnierzy Niezłomnych spoczywających na cmentarzu parafialnym. Zainteresowanych zapraszamy do udziału w tej uroczystości!
(opr. Ewa Sędzimierz, LTR)