Pamięci żołnierzy Armii Krajowej – Żołnierzom Niezłomnym

„Przysięgam być wiernym Ojczyźnie mej,

Rzeczpospolitej Polskiej, stać nieugięcie na straży Jej honoru

i o wyzwolenie Jej z niewoli walczyć ze wszystkich sił, aż do ofiary mego życia”.

Tekst przysięgi AK

14 lutego  minęła 80 rocznica powstania Armii Krajowej, a 1 marca obchodzimy już po raz jedenasty Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Rocznice te stały się okazją do przypomnienia młodzieży tych ważnych wydarzeń, które w obrazowy sposób ilustruje goszcząca w II LO wystawa „Armia Krajowa” opracowana przez IPN w Lublinie.

Uczniowie mogą obejrzeć na planszach cały proces kształtowania się Armii Krajowej – od powstania 27 września 1939 roku Służby Zwycięstwu Polski, która następnie została przekształcona 13 listopada 1939 roku w Związek Walki Zbrojnej, a ten 14 lutego 1942 roku, rozkazem Naczelnego Wodza, mianowany Armią Krajową. Szacuje się, że w skład AK weszło ok. 200 organizacji wojskowych działających zarówno pod okupacją niemiecką, jak i sowiecką. Żołnierzami Armii Krajowej zostawali ludzie, dla których sprawa niepodległości Polski była szczególnie bliska, a hasło Bóg, Honor i Ojczyzna – to były nie tylko słowa, ale czyny.

Liczba zaprzysiężonych żołnierzy AK wynosiła na początku 1942 roku ok. 100 tys., zaś latem 1944 roku już ok. 380 tys. Stanowiła ona zorganizowaną strukturę Polskiego Państwa Podziemnego i należała do największej organizacji podziemnego ruchu oporu podczas II wojny światowej w całej Europie. Na wystawie IPN-u można odnaleźć wiele informacji dotyczących struktury organizacyjnej, form działalności oraz przeprowadzonych akcji sabotażowych, dywersyjnych czy wywiadowczych.

Na uwagę zasługują działania AK w powiecie lubartowskim. Tworzono tu placówki zajmujące się nasłuchem radiowym, kolportażem prasy, szkoleniem wojskowym, dywersją, sabotażem, pomocą więźniom, tajnym nauczaniem czy pomocą medyczną. W lipcu 1944 roku obwód liczył około 75 plutonów i ponad 4000 żołnierzy zgrupowanych w szeregach Armii Krajowej. Przeprowadzili oni wiele akcji polegających, m.in. na organizowaniu łączności, naprawie wyposażenia wojskowego, służbie sanitarnej, wydawaniu własnej prasy „Nasza Warta”. Oczywiście najważniejszą z nich było wyzwolenie naszego miasta 22 lipca 1944 roku spod okupacji niemieckiej.

Kulminacją wysiłku zbrojnego AK było Powstanie Warszawskie. Po jego klęsce jednostki AK na terenach zajętych przez Armię Czerwoną były rozbrajane, a żołnierze represjonowani. W tej sytuacji 19 stycznia 1945 roku Komendant Główny gen. Leopold Okulicki wydał rozkaz o rozwiązaniu AK.

Po wojnie żołnierze Armii Krajowej nie zgodzili się na podporządkowanie Polski Związkowi Sowieckiemu i wiedząc, że są narażeni na aresztowania i tortury ze strony komunistów, walczyli nie tylko o pełną niepodległość, ale również o własne przetrwanie. W ramach antykomunistycznego podziemia niepodległościowego tworzyli nowe organizacje konspiracyjne m.in.: Ruch Oporu Armii Krajowej i Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość”. Żołnierze polskiego podziemia niepodległościowego, przez władze komunistyczne nazywani „zaplutymi karłami reakcji”, „faszystami” czy „bandami reakcyjnymi”, męczeni byli w więzieniach ciągłymi przesłuchaniami i torturami, a jeszcze inni po okrutnych śledztwach przechodzili pokazowe procesy zakończone wyrokami śmierci.

Naszym obowiązkiem jest pielęgnowanie tego, co się zdarzyło, z czego wyrastamy, co było krwią, bliznami i cierpieniem naszego narodu. Jest to zadanie szczególnie ważne dla społeczności naszej szkoły, gdyż w murach tego budynku mieścił się areszt, w którym władze komunistyczne represjonowały żołnierzy podziemia niepodległościowego. Upamiętniając te wydarzenia akcentujemy związek z Tymi, którym zawdzięczamy wolność i trwanie narodu.

Barbara Kukier, nauczyciel historii w II LO w Lubartowie